Antykoncepcja

Antykoncepcja to wszelkie działania mające na celu uniknięcie zapłodnienia, a tym samym nieplanowanej ciąży. W związku z tym, iż zgodnie zarówno z prawem międzynarodowym, jak i polskim, ciąża rozpoczyna się od momentu zagnieżdżenia się zarodka we wnętrzu macicy, pojęciem antykoncepcja objęte są także środki stosowane już po odbyciu stosunku, czyli zapobiegające temu właśnie zagnieżdżeniu.

Polacy niestety nadal wykazują się bardzo niską świadomością dotyczącą wielu aspektów swojej seksualności. Braki w wiedzy dotyczącej działania różnych metod antykoncepcyjnych można zauważyć zarówno u młodzieży, jak i u osób dojrzałych, a nawet u lekarzy.

Dostępne metody antykoncepcyjne można podzielić na kilka grup:

• metody naturalne opierają się na ustaleniu tzw. okresu płodnego, a następnie powstrzymywaniu się od współżycia w tym okresie. W związku z tym, stosowanie tej metody wymaga znajomości procesów zachodzących w cyklu miesiączkowym. Inną metodą czasowej, naturalnej antykoncepcji jest także karmienie piersią dziecka po porodzie. Jednakże dla uzyskania wysokiej efektywności tej metody, należy spełnić kilka niezbędnych warunków, w przeciwnym razie należy dodatkowo zabezpieczyć się jedną z dostępnych metod, z wyłączeniem estrogenów, które przenikają do mleka matki.
• środki mechaniczne, do których zaliczania jest przede wszystkim prezerwatywa, których działanie polega na niedopuszczeniu do przedostania się plemników do dróg rodnych kobiety;
• środki chemiczne hamują plemniki, zmieniając środowisko chemiczne w pochwie, uszkadzają je i uniemożliwiają ich wniknięcie do macicy (ich działania jest plemnikobójcze);
• hormonalne pigułki antykoncepcyjne, których działanie polega na dostarczeniu organizmowi dodatkowej ilości hormonów płciowych, powodujących zwiększenie gęstości śluzu szyjkowego, co utrudnia plemnikom dostęp do wnętrza macicy, zahamowanie wzrostu pęcherzyków jajnikowych i uwalnianie komórki jajowej (niedopuszczenie do jajeczkowania). Innymi odmianami tej metody mogą być: zastrzyk hormonalny – w Polsce jedynym zarejestrowanym tego typu lekiem jest depo-provera 150, którego działania trwa przez 90 dni, bądź implant hormonalny, wszczepiany z dawką hormonu, wnikającego do organizmu kobiety w odpowiednich dawkach, przez kilka lat – w Polsce niedostępny;
• minipigułki hormonalne, których działanie (zbliżone do działania środków chemicznych) polega na umożliwieniu przedostania się plemników do dróg rodnych, jednak uniemożliwia zagnieżdżenie się komórki w macicy;
• wkładki antykoncepcyjne (wewnątrzmaciczne) – uniemożliwia zapłodnienie, gdyż znacznie utrudnia dotarcie plemnikom do komórki jajowej (łączy działanie środków mechanicznych i chemicznych);
• metody chirurgiczne – sterylizacja (w Polsce, poza wyjątkowymi sytuacjami, prawnie zabroniona), polegająca na przecięciu, bądź podwiązaniu jajowodów u kobiety lub nasieniowodów u mężczyzny. Metoda ta jest jedną z najskuteczniejszych, ale także trudno odwracalnych.

Do badania skuteczności poszczególnych metod antykoncepcyjnych stosowany jest wskaźnik Pearl’a, który określa ilość niepożądanych ciąż na 100 kobiet stosujących daną metodę w ciągu jednego roku. W praktyce metody naturalne są znacznie mniej skuteczne, aniżeli pozostałe rodzaje antykoncepcji. Wynika to z faktu, iż trudno jest rozpracować cykl miesiączkowy kobiety i ustalić dokładny moment owulacji, na który dodatkowo duży wpływ ma wiele czynników zewnętrznych, jak np.: choroba, brak snu, zażywane leki, stres.

W Polsce nieustannie wraca problem antykoncepcji. W szczególności prowadzone są rozmowy na temat roli środków antykoncepcyjnych, ich dostępności dla społeczeństwa, a także ich refinansowania ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Oczywiście, jak zawsze, jedne głosy są za stosowaniem środków antykoncepcyjnych i ich rozpowszechnianiem, a jako poparcie swoich poglądów podkreślają oni możliwość ograniczenia w ten sposób aborcji, inni natomiast – przeciwnicy – przedkładają naukę kościoła katolickiego, który neguje stosowanie takich form w zapobieganiu ciąży.