Wychowanie dziecka – teoria i porady
Kiedy dziecko z niemowlaka staje się już małym człowiekiem, do jego rodziców zaczyna docierać myśl, że muszą coraz bardziej intensyfikować wysiłki w kierunku jego wychowania. Uświadamiamy sobie wówczas, jak wielki ciąży na nas – rodzicach – obowiązek, a każdy dzień przynosi nowe sytuacje, w których musimy oprócz zapewnienia opieki iść w stronę dobrego wychowywania. Wychowanie z definicji jest to oddziaływanie środowiska (zarówno społecznego, jak i przyrodniczego) na jednostkę. Oddziaływanie to ma ogromny wpływ na stosunek wychowywanego człowieka do otaczającego go świata. Kształtuje jego system wartości, uczy o normach społecznych, wyznacza cel i pewien światopogląd. Wychowanie ma siłę wprowadzania zmian w osobowości człowieka, przekazuje pewne wzory zachowań, może nawet pobudzać do działania.
Możemy wyróżnić dwa rodzaje wychowania czy też dwie składowe tego pojęcia:
- naturalne, które dokonuje się pod wpływem środowiska, w jakim jednostka przebywa i dorasta. Tym „środowiskiem naturalnym” będzie przede wszystkim rodzina i najbliższe otoczenie, kształtujące obyczaje, kontakty społeczne i np. wyznawaną religię
- instytucjonalne, za które z kolei są odpowiedzialne instytucje wychowujące takie jak: żłobek, przedszkole, szkoła itp. Miejsca te oddziałują na jednostkę celowo, według ściśle określonych planów wychowawczych, dokonując zmian w osobowości głównie w kierunku interakcji społecznych.
Warto podczas wychowywania dzieci pamiętać o naczelnym celu wychowania. Jest nim moc ukształtowania osobowości jednostki, która posługując się wolną wolą będzie w stanie dokonać wyborów zgodnych z zasadami moralnymi. Z kolei mocna, wyraźnie zarysowana osobowość pozwala na naturalne, sprawne a nawet szczęśliwe funkcjonowanie w środowisku, które nas otacza. Głównym zadaniem teorii wychowania jest uzyskanie oczekiwanego, pożądanego kształtu osobowości, jaką poprzez zabiegi wychowawcze chcemy otrzymać.
Tyle teoria, a co z praktyką? W praktyce kwestie wychowania – dobrego wychowania są wbrew pozorom bardzo trudne. Rodzice bowiem zazwyczaj planują inny sposób wychowania, a okazuje się, że w zależności od tego jakie jest dziecko, jakie ma predyspozycje – taki sposób wychowania musimy przyjąć. Czasami dokładnie ten sam sposób wychowania u jednego dziecka da naprawdę świetne wyniki, a u innych zupełnie się nie sprawdzi. Dlatego generalnie bardzo trudno jest podać jakieś uniwersalne rady, jak należy nasze dzieci wychowywać. Z drugiej strony w ostatnich latach na wychowanie kładzie się coraz większy nacisk – w przedszkolach i szkołach wprowadzane są specjalne, nowe programy, na rynku wydawniczym pojawiło się wiele nowych pozycji i poradników na ten temat. W telewizji emitowana jest bardzo popularna „Superniania”, pomagająca zrozumieć rodzicom pewne błędy jakie popełniali i ukazująca, jakie mechanizmy mogą wprowadzić w codzienne postępowanie z dziećmi, aby wyeliminować zachowania niepożądane.
Przy dobrej woli i chęci prawidłowego wpływania na charakter i zachowania własnego dziecka – rodzice zawsze powinni pamiętać o tym, że:
- dziecko potrzebuje zarówno poczucia stabilizacji, jak i jasno określonych granic i reguł postępowania
- podejmowane względem dziecka działania nie mogą być ani przeniesieniem złych doświadczeń i nawyków z przeszłości, ani też chęcią odreagowania napięcia
- zamiast porównywać czy krytykować – lepiej jak najczęściej chwalić dzieci za to, co osiągnęły i wzmacniać ich poczucie wartości
- warto być konsekwentnym i stanowczym w relacjach, ale i wybaczającym oraz kochającym rodzicem
- należy być pomocnym w odkrywaniu przez dziecko jego mocnych stron
- nie należy wymagać czegoś, co przekracza możliwości dziecka
- nie powinno się stawiać dzieciom norm i zasad innych niż te, które sami stosujemy w życiu